THật may Ngài Pa Auk đã có cuốn sách riêng về vấn đề này, cuốn VƯỢT QUA CHƯỚNG NGẠI hướng dẫn chi tiết về cách vượt qua 5 triền cái
Đồng thời vấn đề này cũng được Ngài Pa Auk trả lời tại câu 171 trong Hỏi Và Đáp Với Thiền Sư Pa-Auk TawyaSayadaw
Câu Hỏi 171: Làm thế nào để vượt qua những
chướng ngại?
Trả Lời Câu Hỏi 171: Nói chung, những chướng ngại được
tóm gọn trong năm pháp, gọi là năm triền cái (pañcanivāraṇa). Đó là tham dục,
sân hận, hôn trầm-thuỵ miên, trạo cử-hối quá, và hoài nghi. Sở dĩ chúng được
gọi như vậy là vì chúng cản trở sự tiến bộ trong thiền của một người. Nếu hành
giả vượt qua được những chướng ngại này họ sẽ thực hiện được những tiến bộ vững
chắc và cuối cùng thành công trong thiền. Vượt qua năm triền cái là việc
rất quan trọng đối với người hành thiền tới mức tôi muốn giải thích thêm một
chút về nó ở đây.
Những nguyên nhân xa
của năm triền cái là vô số phiền não đã được tích lũy theo cuộc hành trình dài
đăng đẵng trong vòng luân hồi của một người. Những phiền não này hiện hữu như
những khuynh hướng ngủ ngầm nằm bên dưới dòng tương tục danh-sắc. Nhân gần của
năm triền cái là sự tác ý không đúng (phi lý tác ý— (ayonisomanasikāra). Do đó
cách triệt để nhằm vượt qua năm triền cái này là tiêu diệt hoàn toàn mọi phiền
não kể cả những khuynh hướng ngủ ngầm của chúng.. Còn cách tạm thời là áp dụng
như lý tác ý — yonisomanasikaara). Ở đây phi lý tác ý (ayonisomanasikāra) là
tác ý không có lợi, tác ý sai lối. Hay có thể nói đó là sự tác ý xem vô thường
là thường, khổ là lạc, vô ngã là tự ngã và bất tịnh là tịnh. Trong khi như lý
tác ý hay tác ý đúng chỉ là đối lại với phi lý tác ý. Đó là tác ý có lợi, tác ý
đúng lối. Hay đó là tác ý vốn xem vô thường là vô thường, khổ là khổ, vô ngã là
vô ngã, và bất tịnh là bất tịnh.
1) Đối với dục tham triền cái, trong Eka-Nipāta của Aṇguttara Nikāya (Tăng Chi
Bộ Kinh) Đức Phật dạy như vầy:
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thấy một pháp nào khác có sức mạnh như vậy, khiến cho dục tham nếu chưa
sanh được sanh khởi, hoặc nếu đã sanh khiến cho được mạnh mẽ và tăng trưởng,
như nét đẹp (tịnh tướng).
‘Nơi người nào phi lý
tác ý đến tịnh tướng, dục tham, néu chưa sanh, sanh khởi, hoặc, nếu đã sanh, có
thể trở nên mạnh mẽ và tăng trưởng.’
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thấy một pháp nào khác có sức mạnh ngăn được sự khởi sanh của dục tham,
nếu chưa sanh, hoặc nếu đã sanh, khiến cho được đoạn trừ, như nét bất tịnh (bất
tịnh tướng).
‘Nơi người nào như lý
tác ý đến nét bất tịnh dục tham, nếu chưa sanh, không khởi sanh, hoặc nếu đã
sanh, được đoạn trừ.’
Như vậy để vượt qua
dục tham hành giả phải ngưng cho rằng mọi vật là đẹp, mà thay vào đó hãy ngẫm
nghĩ đến tính chất bất tịnh của chúng. Thiền quán bất tịnh có thể được chia làm
hai loại: hữu tình và vô tình hay vô tri. Loại hữu tình của thiền quán bất tịnh
là tập trung vào tính chất bất tịnh hay đáng nhờm gớm của ba mươi hai thể phần,
đó là, tóc, lông, móng, răng, da, thịt, gân, xương, tuỷ, thận, tim, gan, …nước
tiểu[11]. Loại vô tri hay vô tình của thiền bất tịnh là tập trung vào tính chất
bất tịnh của những giai đoạn biến hoại của một tử thi, như trương phình, tái
xanh, …Đây là những cách để người ta vượt qua dục tham triền cái.
2) Đối với sân triền cái, Đức Phật dạy như vầy:
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thấy một pháp nào khác có sức mạnh khiến cho sân hận, nếu chưa sanh, sanh
khởi, hoặc, nếu đã sanh, trở nên mạnh mẽ và tăng trưởng, như nét đáng ghét (đối
ngại tướng).
Nơi người nào phi lý
tác ý đến nét đáng ghét, sân hận, nếu chưa sanh, sẽ sanh khởi, hoặc, sân hận
nếu đã sanh, có thể trở nên mạnh mẽ và tăng trưởng.’
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thất một pháp nào khác có sức mạnh ngăn ngừa sự khởi sanh của sân hận
chưa sanh, hoặc, nếu đã sanh, khiến cho được đoạn trừ, như từ tâm giải thoát.
Nơi người nào như ý
tác ý đến từ tâm giải thoát, thời sân hận, nếu chưa sanh, sẽ không sanh khởi,
hoặc, sân hận nếu đã sanh, khién cho được đoạn trừ.’
Như vậy để vượt qua
sân hận hành giả phải ngừng tác ý đến nét đáng ghét là đối tượng của sân hận và
tu tập tâm từ. Hành giả nên tu tập tâm từ không vị kỷ đối với tự thân, đối với
người thân, người không thân không thù, và người thù một cách hệ thống, cuối
cùng cho đến tất cả chúng sinh. Hành giả phải học cách tha thứ cho người khác,
vì Đức Phật đã nói rằng trong vòng luân hồi vô thỉ này không có chúng sinh nào
chưa từng là cha mẹ và thân quyến của chúng ta. Đây là những cách để hành giả vượt
qua sân triền cái.
3) Đối với hôn trầm-thuỵ miên triền cái, Đức Phật dạy như vầy:
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thấy một pháp nào khác có sức mạnh khiến cho hôn trầm và thuỵ miên, néu
chưa sanh, sanh khởi, hoặc, nếu đã sanh, khiến cho mạnh mẽ và tăng trưởng, như
không hăng hái, thờ ơ, biếng nhác dài thây, buồn ngủ sau khi ăn và tâm trí thụ
động.
Nơi người nào tâm trí
thụ động, hôn trầm và thuỵ miên, nếu chưa sanh, sanh khởi, hoặc hôn trầm và
thuỵ miên, nếu đã sanh, có thể mạnh mẽ và tăng trưởng.’
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thấy một pháp nào khác có sức mạnh ngăn hôn trầm và thuỵ miên, nếu chưa
sanh, không cho sanh khởi, hoặc, hôn trầm và thuỵ miên, nếu đã sanh, khiến cho
được đoạn trừ, như yếu tố khơi dậy nghị lực, tinh tấn, và tinh tấn liên tục (phát
cần giới, tinh tấn giới và dõng mãnh giới).
Nơi người nào nỗ lực
một cách năng động, hôn trầm và thuỵ miên, nếu chưa sang, không sanh khởi, hoặc
nếu đã sanh, khiến ho được đoạn trừ.’
Như vậy để vượt qua
hôn trầm và thuỵ miên, hành giả phải ngưng tác ý đến trạng thái lười biếng và
mỏi mệt của tâm và thân, mà tác ý khơi dậy nghị lực và tinh tấn để hành
thiền. Chính nhờ tinh tấn không ngừng mà đức Bồ-tát của chúng ta cuối cùng đã
giác ngộ. Chúng ta nên noi theo tấm gương của Ngài. Hành giả cũng có thể phản
tỉnh đến cái khổ của sanh, lão, bệnh, tử, của bốn khổ cảnh (địa ngục, ngạ quỷ,
súc sanh và Atula), của vòng luân hồi trong quá khứ và tương lai, v.v…, để khơi
dậy ý thức về sự khẩn cấp phải hành thiền. Dĩ nhiên, một lượng ngủ thích hợp,
ăn thích hợp và các oai nghi thích hợp cho việc hành thiền cũng quan trọng
không kém trong việc vượt qua hôn trầm và thuỵ miên. Đây là những cách để hành
giả vượt qua hôn trầm và thuỵ miên triền cái.
4) Đối với trạo cử và hối hận, Đức Phật dạy như vầy:
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thấy một pháp nào khác có sức mạnh khiến cho trạo cử và hối hận nếu chưa
sanh, sanh khởi, hoặc, nếu đã sanh, khiến cho mạnh mẽ và tăng trưởng thêm, như
sự bất an của tâm.
Nơi người nào tâm
phiền muộn trạo cử và hối hận nếu chưa sanh, sanh khởi, hoặc trạo cử và hối
hận, nếu đã sanh, có thể mạnh mẽ và tăng trưởng thêm.’
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thấy một pháp nào khác có sức mạnh ngăn trạo cử và hối hận nếu chưa sanh,
không cho sanh khởi, hoặc trạo cử và hối hận, nếu đã sanh, được đoạn trừ.’
Vì thế để vượt qua
trạo cử và hối hận, hành giả phải không chú ý tới những trạng thái bất an của
tâm và tập trung vào đề mục thiền của mình với một cái tâm an tịnh, mát mẻ và
không dao động, một cái tâm tĩnh lặng (Tâm
sở LẠC). Nếu hành giả cố gắng theo cách này một cách chánh niệm và kiên trì
trong mọi oai nghi, sức tập trung của hành giả dần dần sẽ trở nên mạnh mẽ và có
thể vượt qua được trạo cử và hối hận, Đây là cách hành giả vượt qua trạo cử và
hối hận triền cái.
5) Đối với hoài nghi triền cái, Đức Phật dạy như vầy:
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thấy một pháp nào khác có sức mạnh khiến cho hoài nghi, nếu chưa sanh,
sanh khởi, hoặc hoài nghi, nếu đã sanh, khiến cho mạnh mẽ và tăng trưởng thêm,
như phi lý tác ý.
Nơi người nào không
như lý tác ý thời hoài nghi, nếu chưa sanh, sanh khởi, hoặc hoài nghi, nếu đã
sanh, có thể trở nên mạnh mẽ và tăng trưởng thêm.’
‘Này các Tỳ-kheo, Ta
không thấy một pháp nào khác có sức mạnh ngăn hoài nghi, nếu chưa sanh, không
cho sanh khởi, hoặc, hoài nghi, nếu đã sanh, khiến cho được đoạn trừ, như như lý tác ý.
Nơi người nào có như
lý tác ý thời hoài nghi không sanh khởi,hoặc, hoài nghi, nếu đã sanh, được đoạn
trừ.’
Vì thế, để vượt qua
hoài nghi triền cái hành giả phải luôn luôn áp dụng như lý tác ý, phản tỉnh
trên sự kiện rằng các pháp hữu vi đều vô thường, khổ và vô ngã. Hành giả cũng
nên suy tưởng đến những phẩm chất tối thượng của Đức Phật, Giáo Pháp và Chư
Tăng, đồng thời học hỏi những lời dạy của Đức Phật và thực hành thiền
chỉ, thiền quán một cách cẩn thận dưới sự hướng dẫn của một vị thầy thiện xảo.
Đây là những cách để hành giả vượt qua hoài nghi triền cái (Tâm sở TỨ)
Trên đây chỉ là một
vài ví dụ về những cách vượt qua năm triền cái do Đức Phật dạy. Để có thêm chi
tiết vui lòng nghiên cứu bài kinh và tham khảo bản việt dịch “Vượt Qua Chướng
Ngại” (của TS Pa Auk Sayadaw, TK Pháp Thông dịch, 2008). Khi hành giả đắc các
bậc thiền do hành thiền chỉ (samātha bhāvanā) hay đắc các Minh Sát Tuệ do hành
thiền Minh Sát (Vipassana), hành giả vượt qua năm triền cái một cách tạm thời.
Khi hành giả đạt đến giai đoạn Nhập-lưu (Sotāpanna), hành giả vượt qua hoài
nghi triền cái vĩnh viễn. Khi hành giả đạt đến giai đoạn Bất Lai (Anāgāmī) hành
giả vượt qua dục tham và sân hận triền cái vĩnh viễn. Khi đạt đến giai đoạn
Alahán hành giả vượt qua hôn trầm-thụy miên triền cái và trạo cử-hối hận triền
cái vĩnh viễn. Đây là cách vượt qua các chướng ngại một cách triệt để.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét